Szlakiem Żelaza po Morawskim Krasie

Witajcie Państwo na Blanensku ...
... w krainie obdarzonej wspaniałą przyrodą i gęstymi lasami, w regionie, który w przeszłości bywał spowity dymem pieców i hut żelaza, gdzie ludzie żyli z twarzami osmalonymi od żaru kowalskich palenisk … W miejscach gdzie powstawały i powstają wyroby z artystycznego żeliwa ...

Projekt Szlakiem Żelaza po Morawskim Krasie

  Projekt Szlakiem Żelaza po Morawskim Krasie jest elementem międzynarodowego Programu Europejskiego Szlaku Żelaza. Jego celem jest promowanie ważnych miejsc reprezentujących kierunki rozwoju europejskiej produkcji żelaza w przeszłości. Morawski ośrodek leży na wschodniej trasie Europejskiego Szlaku Żelaza, który prowadzi z norweskiego Trondheimu przez Szwecję, Danię, Polskę i Morawy do Burgenlandu w Austrii.
  Szlak nauczania na pięciu trasach zaprowadzi Państwa do najważniejszych miejsc znanych z produkcji żelaza w naszym regionie. Znaczona część trasy prowadzi przez szczególnie chroniony obszar przyrodniczy a mianowicie Chroniony Obszar Krajobrazowy Morawski Kras (Chráněná krajinná oblast Moravský kras). 

Trasa Blansko
Blansko - miasto posiada za sobą bogatą historię, ściśle związaną z produkcją żelaza i żeliwa artystycznego. Produkcję żelaza w Blansku rozpoczął w 1698 roku ród Gellhornów, przy czym największego rozmachu produkcja żelaza osiągnęła w pierwszej połowie 19 wieku.
  Najbardziej znanym zabytkiem Blanska jest zamek, w którym swoją siedzibę ma Muzeum Blansko, którego ekspozycje są w znacznym stopniu poświęcone żeliwu artystycznemu, tak bardzo typowemu dla Blansko. Poza tym tutejsze muzeum oferuje zwiedzającym gościom historię produkcji żelaza i hutnictwa, historię badań Morawskiego Krasu, historię miasta Blanska i regionu oraz zwiedzanie historycznych sal zamku. Do kolejnych zabytków należy także zaliczyć drewniany kościółek z Rusi Podkarpackiej oraz Kościół św. Marcina.
Klamovka - z pierwotnego areału przemysłowego został zachowany parterowy obiekt bez pieca hutniczego, wieża wsypowa i część byłej kotłowni i maszynowni z kominem. Obiekt Klamovki jest typowym przykładem architektury przemysłowej z połowy 19 wieku.
Paulinka - areał leży przy spływie dwóch rzek, rzeczki Punkvy i rzeki Svitavy. Od końca 19 wieku obiekt był wykorzystywany jako odlewnia a od początku 20 wieku jako zakład przemysłu maszynowego.

Trasa Olomučany
Olomučany - W bezpośrednim otoczeniu w okolicach miejscowości od wczesnego średniowiecza do końca 19 wieku była wydobywana ruda żelaza i żaroodporna glina wykorzystywana do form odlewniczych. Od 17 wieku w katastrze miejscowości pracowała huta szkła, zaś od 19 wieku zakład wyrobów ceramicznych. Ceramikę olomučanską Państwo możecie podziwiać w ekspozycji muzealnej w budowie OÚ (Urzędu Gminnego) w Olomučanach. Ekspozycja prezentuje szeroką gamę dwóch rodzajów ceramiki - „ludowej“ białej ceramiki z typowym roślinnym kolorowym zdobieniem i „miejskiej“ - bogato zdobionej ceramiki użytkowej z kolorowymi glazurami.
Padouch - jest znany z wydobywania i wypalania wapna, o czym świadczą pozostałości chłopskiej wapiarni z 19 i początku 20 wieku.
Milířiště - w tej miejscowości zwęglano w mielerzach drewno na węgiel drzewny.
Hutě (Huty) U Kukačky i U Srnce - pozostałości w sumie sześciu hut znajdują się przy źródełkach o tej samej nazwie.
Pinkoviště Vystrčená - skupisko tzw. pinek (miejsc wydobycia rudy żelaza).
Zaniklá ves (zanikła wieś) Polom - znajduje się w środku obszaru występowania rudy żelaza, znaleziona ceramika pochodzi z przełomu 12-13 wieku.

Trasa Rudice, Jedovnice
Jedovnice - dawniejsze centrum handlowców i rzemieślników, kwitło tu rybactwo i sprzedaż wyrobów rudickich producentów żelaza, jedovnickich tkaczy i garncarzy. W 1335 roku Jedovnice zyskały prawa miejskie. Dominującym zabytkiem jest Kościół św. Piotra i Pawła, typową cechą charakterystyczną dla tutejszej krainy jest rybactwo - największym stawem jest staw Olšovec.
Hugova huť (huta) - była założona w 1746 roku w miejscu dzisiejszego tartaku a jej upadek nastąpił pod koniec 19 wieku. Do obecnych czasów zachowała się kamienna ściana oporowa z tunelem, którym była doprowadzana woda ze stawu Floriánek
Rudice - historia miejscowości jest powiązana głównie z wydobyciem rudy żelaza. Wydobycie rudy żelaza zostało zakończone z rozpoczęciem eksploatacji huty w Blansku (1896), wydobyciu iłu i piasku jest kontynuowane do chwili obecnej. Symbolem miejscowości jest Wiatrak na Tumperku, w którym znajduje się ekspozycja historii miejscowości, historia hutnictwa, górnictwa i mineralogii. Areał uzupełnia tzw. Geopark z prezentacją krasowych skał.
Žegrov - krasowa depresja wypełniona rudickimi warstwami, i tu wydobywano rudę żelaza.
Černé hlíny - wydobywano tu żaroodporne iły, po zakończeniu wydobycia powstało jedno z największych rudickich jeziorek.
Jezírko U Kapličky - po zakończeniu wydobycia piasku i iłów powstaje jeziorko, znaleziono tu także skamieniałości z okresu jury.

Trasa Křtiny, Habrůvka
Křtiny - są jednym z najbardziej znanych miejsc pątniczych na Morawach. Dominantą miejscowości jest barkowy chram pod wezwaniem Panny Maryi. Architektem świątyni był Jan Blažej Santini Eichl. Niniejsza świątynia jest jego największym dziełem zbudowanym na planie greckiego krzyża. Niedaleko od Křtin znajduje się jaskinia Výpustek. W jaskini na początku 20 wieku były wydobywane gliny fosforanowe, pod koniec drugiej wojny światowej jaskinia została przebudowana na podziemną fabrykę. Pod koniec 20 wieku zbudowano tu wojskowy schron.
Habrůvka - historia miejscowości jest związana z wydobyciem i przetwarzaniem surowców mineralnych. W okolicznych lasach zwęglano drewno na węgiel drzewny dla hut, charakterystyczne było też wypalanie wapna w chłopskich wapiarniach. Habrůvka była znana i z produkcji drewnianych narzędzi.
Elise - najgłębsza z jam po wydobywaniu rudy żelaza
Panské boudy - zapadlina ze spadzistymi zboczami powstała po wydobyciu pokładu piasków rudickich i iłów.

Trasa Adamov, Josefov, Babice nad Svitavou
Adamov - pierwotnie osada z 16 wieku. Według. Według zapisów z roku 1632 znajdował się tu wysoki piec hutniczy, wybudowano kuźnice a 1680 roku kolejne dwa wysokie piece hutnicze i dwa paleniska kuźnicze. Zwiększone zapotrzebowanie na żeliwo doprowadziło do wybudowania wysokiego pieca hutniczego (Huta Františka). Dominantą współczesnego Adamova jest nowogotycka budowla ceglana kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Barbary. W kościele umieszczono unikatową późno gotycką rzeźbę - Světelský Ołtarz.
Nad Bílou skálou - ciekawe miejsce znane z opuszczonej kopalni rudy żelaza.
Huť Františka - wysoki piec hutniczy z 1746 roku, produkujący głównie tzw artykuły odlewane, przede wszystkim sprzęt wojskowy. Eksploatację zakończono w 1877 roku. Obecnie jest to najstarszy zachowany piec hutniczy w Europie Środkowej.
Althamr - istnienie pierwszej kuźnicy w posiadłości novohradskiej potwierdzają dokumenty z 1506 roku.
Býčí skála - jaskinia znana ze znaleziska tzw. „ pogrzebu halštatskiego wielmoża (pohřbu halštatského velmože)“, które odkrył Jindřich Wankel. Przy pracach archeologicznych odkryto także kuźnię z brązowymi artefaktami - stąd pochodzi także znany „brązowy posążek byczka“.
Babice nad Svitavou - wioska powstała prawdopodobnie w 13 wieku jednocześnie z grodem. Na południowym obrzeżu wioski znaleziono archeologiczne dowody istnienia hutnictwa słowiańskiego.
Malá Macocha - opuszczona kopalnia rudy żelaza